سند چشم‌انداز 20 ساله، رقبای منطقه‌ای و ضرورت منطقه‌گرایی در سیاست خارجی ایران (تحلیل وضعیت پیش‌رو و چشم‌انداز مطلوب)

با وجود گسترش جهانی‌شدن ، دولت‌ها هم‌چنان بازیگران اصلی در نظام بین‌المللی ‏شناخته می‌‏شوند و دغدغه اصلی آن‌ها نیز امنیّت ‏است. این بازیگران فراسوی روند تغییرات رخ داده، کماکان به‌دنبال کارآمدترین شیوه امنیّت‌‏یابی هستند.پرسش‌هایی ‏ از این دست که آیا در شرایط کنونی می‌توان صرفاً با پشتوانه توان‌مندی‌ های داخلی، امنیت را تأمین کرد؟ آیا با بی‌توجهی به کشورهای ‏پیرامون، می‌توان امنیتی پایدار ایجاد کرد؟ و نظایر آن، چالش‌هایی اساسی در نظام فکری دولت‌مردان منطقه پدید آورده است. در این میان شرایط نظام جهانی و گرایش دولت‌ها به‏ هم‌کاری با همسایگان، گزینه امنیّت منطقه‏ای را به‌عنوان الگویی موثر، توجیه‌پذیر کرده است. در همین زمینه، جمهوری اسلامی ایران با عنایت به این دگرگونی‌ها و ضرورت ارتقای جایگاه منطقه­ای و بین‌المللی خود، سند چشم‌انداز بیست ساله را به تصویب رساند. در این سند استراتژیک، ایران به‌صورت کشوری توسعه‌یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فن‌آوری در منطقه و دارای تعامل فعال با اقتصاد جهانی تعریف شده است. طبیعتاً تحقق این هدف، مستلزم الزامات مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، به‌خصوص اتخاد رویکردی خاص به منطقه و نظام‌های منطقه‌ای است. با توجه به این مهم و نیز اهمیت سند چشم‌انداز در دگرگونی ساختارهای داخلی و تأثیر آن در سیاست خارجی ایران و هم‌چنین وقوع تحولات جدید ساختاری در منطقه، مقاله حاضر سعی دارد ضمن تبیین ضرورت، شرایط و ساختار نظام منطقه‏ای در محیط پیرامونی ایران، به واکاوی شاخص‌ها و مولفه‌های منطقه‌گرایی در سیاست خارجی ایران بپردازد.